17 Şubat 2008'de Sırbistan’dan ayrılarak tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Kosova, bağımsızlığının 14. yıl dönümü kutluyor.
Sırbistan'ın halen kendi toprağı olarak gördüğü Kosova, bugün 117 ülke tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınsa da Rusya’nın veto etmesi nedeniyle hala BM’ye üye olmuş değil.
Bağımsızlığının üzerinden 14 yıl geçmesine rağmen hem sınırları içinde hem de dışarıda birçok sorunla mücadelesini sürdüren Kosova, özellikle yolsuzluk, organize suçlar, eğitim ve sağlık sistemlerindeki sıkıntıları yüzünden uluslararası toplumun eleştiri oklarına hedef olmaya devam ediyor.
Kosova ile Sırbistan arasında 2011 yılında AB ara buluculuğunda düzenlenen diyalog süreci de zaman zaman yaşanan krizlere rağmen sürüyor.
Başkent Priştine, nüfus 1,8 milyon
Başkenti Priştine olan Kosova’da yaklaşık 1,8 milyon insan yaşıyor.
Nüfusun nüfusun büyük çoğunluğunu Arnavutlar oluştururken, ülkede ayrıca Türk, Boşnak, Sırp, Goralı, Roman, Aşkali ve Mısırlı gibi azınlık grupları da ikamet ediyor.
Kosova savaşı
Eski Yugoslavya döneminde Sırbistan Federal Cumhuriyeti'nin bir parçası olan Kosova'ya, 1974 yılında özerklik statüsü verilmiş olsa da bu karar 1989'da aşırı milliyetçi Sırp lider Slobodan Miloşeviç tarafından iptal edildi.
Yugoslavya'nın dağılma sürecine girmesiyle Kosovalı Arnavutlar yükselen Sırp milliyetçiliğinden tedirgin olupdaha sonra ülkenin bağımsızlığında önemli rol oynayacak Kosova Kurtuluş Ordusunun, yani UÇK’nıntemellerini attı.
Önce Hırvatistan, sonra Bosna Hersek'te yaşanan kanlı çatışmalar, 1998'de Kosova'ya da sıçradı.
Sırp polisi ile UÇK mensupları arasındaki çatışmalar 1998'de başlarken, Miloşeviç emrindeki Sırp güçleri Arnavut köylerini basarak sivil katliamları gerçekleştirdi.
Sırpların Kosova'daki saldırıları, 1999'da 78 gün süren operasyon sonucunda NATO'nun Yugoslavya'yı bombalamasıyla sona erdi.
Kosova’daki savaşın bilançosu da ağır oldu.
Savaşta 8 binden fazlası Arnavut olmak üzere 10 binin üzerinde Kosovalı öldürülürken, 800 bine yakını Arnavut olmak üzere 1 milyonunun üzerinde farklı etnik gruplardan Kosovalı evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Bağımsızlık süreci
BM Güvenlik Konseyi tarafından 10 Haziran 1999'da kabul edilen kararla Birleşmiş Milletler Kosova Geçici Yönetim Misyonu, yani UNMIK oluşturuldu.
Bu karar ile Kosova’da BM himayesinde sivil ve güvenlikli bir alan oluşturuldu. Misyonun amacı, Kosovalıların barış içinde ve normal şartlarda yaşaması ve Balkanlar’da bölgesel istikrarın geliştirilmesine yardımcı olmaktı.
Savaşın ardından büyük ölçekteki ilk kriz 2004'te yaşandı. "Mart Ayaklanmaları" olarak adlandırılan olaylarda 11'i Arnavut, 8'i Sırp 19 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı.
Dönemin BM Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından 2005'te Kosova Özel Temsilcisi olarak görevlendirilen Martti Ahtisaari, 2007'de Kosova'nın bağımsız olması gerektiğini belirttiği raporu BM Güvenlik Konseyine sundu.
Ahtisaari Planı doğrultusunda Kosova Meclisi 17 Şubat 2008'de tek taraflı bağımsızlığını ilan etti.
Kosova'nın bağımsızlığını aralarında Türkiye'nin de bulunduğu çok sayıda ülke hemen tanıdı.
Kosova - Sırbistan diyaloğu
Sırbistan ile Kosova arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi amacıyla 2011'de AB ara buluculuğunda bir diyalog süreci başlatıldı. Süreç, yaşanan gerginlikler nedeniyle bugüne dek birçok kez kesintiye uğradı.
Brüksel'de 2018'de yapılması planlanan Kosova-Sırbistan Zirvesi, Kuzey Mitrovitsa’da Kosovalı Sırp siyasetçi Oliver İvanoviç'in suikast sonucu öldürülmesinin ardından iptal edildi.
Sırbistan'ın lobi çalışmaları neticesinde 2018'de Kosova'nın INTERPOL’e üyeliği kabul edilmeyince, Kosova da Sırbistan ve bağımsızlığını hala tanımayan Bosna Hersek'ten ithal ürünlere yüzde 100 gümrük vergisi koydu.
Gümrük vergisinin dönemin Kosova Başbakanı Avdulah Hoti tarafından kaldırılmasının ardından diyalog sürecinin yeniden aktifleştirilmesi amacıyla Temmuz 2020'de Sırp ve Kosovalı liderlerin katılımıyla bir zirve düzenlendi.
Brüksel'deki bu toplantının ardından Hoti ile Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç, Beyaz Saray'da dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın baskısı ile "ekonomik ilişkilerin normalleşmesi anlaşması" imzaladı.
İlginçtir ki aynı anlaşmayla Kosova ile İsrail arasındaki diplomatik ilişkilerin başlatılması da kararlaştırıldı. Şubat 2021'de imzalanan anlaşma ile İsrail Kosova'yı tanıyan 117. ülke oldu. Aynı anlaşmaya göre Kosova'nın Kudüs'te büyükelçilik açma kararı ise tepki çekti.
“Kosova’yı tanı AB’ye gir”
Batılı liderler ve kurumlar, gerek tavırlarıyla gerekse zaman zaman açıklamalarıyla Sırbistan’ı Kosova’yı bağımsız bir ülke olarak tanımaya zorluyor.
Mesela ABD Başkanı Joe Biden, geçen yıl Vuçiç’e gönderdiği bir mektupta, Sırbistan'ın Avrupa entegrasyon hedefinin desteklemeye devam edeceklerini, ancak bu hedefe ulaşmak için Kosova ile karşılıklı tanımaya odaklı kapsamlı bir anlaşmaya varılmasını teşvik ettiklerini ifade etmişti.
BalkanNews
