Modern tarihin en uzun başkent kuşatması olarak kayıtlara geçen Saraybosna kuşatması, 31 yıl önce bugün, 5 Nisan 1992’de başlamış ve 1425 gün sürmüştü.
Sırp birliklerinin 5 Nisan 1992'de Saraybosna'yı kuşatmasıyla başlayan Bosna Savaşı'nda, 100 binin üzerinde insan hayatını kaybetmişti.
Yugoslavya Halk Ordusu ve daha sonradan Sırp Cumhuriyeti (RS) Ordusu’nu teşkil edecek olan Bosnalı Sırp kuvvetleri, 29 Şubat 1996’ya kadar süren kuşatma boyunca Saraybosna sakinlerine ölüm kusmuş, bu süre boyunca 1601’i çocuk toplam 11.541 kişi öldürmüş, 56 bin kişiyi yaralamıştı.
Avrupa Birliği (AB), 15 Ocak 1992'de Slovenya ve Hırvatistan'ın bağımsızlığını kabul ederken, Bosna Hersek'in bağımsızlığı için referandum yapılmasını şart koşmuştu. Bunun üzerine Bosna Hersek, Şubat 1992'de bağımsızlık referandumu yapma kararı almıştı.
Katılımı düşürmek, geçersiz kılmak isteyen Bosnalı Sırplar referandumu boykot etme kararı alırken, tüm engellemelere ve zorluklara rağmen yapılan referandum sonucunda Bosna Hersek, Yugoslavya'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmişti.
Bosna Hersek'in, 1 Mart 1992'deki referandumunda bağımsız bir devlet olmasının hemen ardından 5 Nisan 1992'de Saraybosna Sırp birlikler tarafından kuşatılmıştı.
Referandumdan sonra Sırplar, Müslümanların çoğunlukta olduğu bölgelere saldırmaya başlamıştı. Ülkenin dört bir yanına yayılan savaşta en az 2 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kalmıştı.
Suada Dilberoviç ve Olga Suçiç adlı iki öğrencinin Sırp keskin nişancısı tarafından vurulmalarıyla başlayan kuşatma sırasında Saraybosna’da 65 bin ila 80 bin kadar çocuk yaşıyordu. Bu çocukların yüzde 40’ı Sırp keskin nişancılar tarafından doğrudan hedef alınmış, yüzde 19’u ise gözleri önünde işlenen katliamlara şahit olmuştu.
Saraybosna kuşatmasının son sivil kurbanı ise 9 Ocak 1996’da, Bosna Hersek Parlamento binası yakınlarında bir tramvaya saldırı sırasında hayatını kaybeden Mirsada Duric olmuştu. Barış Anlaşması’nın imzalanmasından sonra gerçekleşen saldırının failleri halen bulunamadı. Saldırı, o dönemde halen Sırp kontrolünde olan Grbavica yönünden gelmişti.
Müslüman halkın kuşatma sırasında gösterdiği direnç, "Bosna kasabı" olarak bilinen soykırım suçlusu Radovan Karaciç tarafından da itiraf edilmişti. 1994 yılı Ocak ayında Bosnalı Sırp meclisinde yaptığı konuşmada Müslümanların gösterdiği olağanüstü dirençten bahseden Karaciç, “Sırplar olsa, Müslümanların, örneğin Saraybosna ve Mostar’da gösterdikleri direnci asla gösteremezdi. Biz olsak elimizi havaya kaldırıp, bir şeyler verin, ne olursa” derdik” demişti.
Kanlı savaş, 21 Kasım 1995 tarihinde ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton Hava Üssü'nde, Boşnak, Sırp ve Hırvat tarafların anlaşmasıyla sona erdi.
Dayton Barış Antlaşması, ABD'li diplomat Richard Hallbrooke'un girişimleriyle Bosna Hersek'in ilk cumhurbaşkanı merhum Aliya İzzetbegoviç, eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milosevic ve eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franyo Tucman tarafından paraf edildi.
5 Nisan 1992 tarihinde saldırıya uğrayan Saraybosna, 29 Şubat 1996 tarihine kadar kuşatma altında kaldı.
Balkan News
