2 Mayıs 1992’de Yugoslav Halk Ordusu (JNA) dahilinde Sırp lider Radovan Karaciç’e bağlı kuvvetler, Saraybosna’da Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı binasını ve devlet kurumlarını zaptetmeye çalışmış, şehri tamamen blokaj altına alarak giriş-çıkışları engellemişti. Saraybosna’yı zaptetmeye çalışan Sırp kuvvetleri, Portekiz’deki müzakerelerden dönen Aliya İzetbegoviç’i de BM güçlerinin yokluğundan istifade ederek Saraybosna Havalimanı’nda esir almış, Bosna Hersek halkının iradesine karşı darbe girişimlerini daha da barbar bir boyuta taşımıştı.
Fakat darbe girişimi Bosna Hersek ordusunun çekirdeğini oluşturacak Bölgesel Savunma Kuvvetleri ve Saraybosna halkı tarafından engellenmiş, Saraybosna halkı Sırp askerlerin Cumhurbaşkanlığı binasını ele geçirme odaklı darbe girişimine engel olmuştu.
Saraybosna’yı müdafaa etmek üzere Karaciç’in kuvvetlerine direnen Saraybosnalılar, Aliya İzetbegoviç’in ifadeleriyle o gün “nihayet Çetnik korkularını yenmişti”. Olayları değerlendiren İzetbegoviç, hatıratında 2 Mayıs’ta yaşanan olaylardan bahsederken, “Onlarca yıl boyunca bu ölümcül kompleksle yaşadık lakin artık onlardan korkmuyoruz. Ayağa kalktık ve direndik” diyerek 2 Mayıs tarihinin Saraybosna için bazı psikolojik zincirlerin kırılmasını simgelediğini söylemişti.
Sırp kuvvetleri tarafından ağır bombardıman altına alınan şehirde kot pantolonlu gençler, direniş beklemeyen Sırp komutanları esir almış, alınan esirler ise Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç'in takası için kullanılmıştı.
3 Mayıs 1992'de Dobrovoljacka Sokağı'nda neler yaşandı?
Bosna Hersekli askerler tarafından esir alınan Sırp asker ve komutanların, merhum İzetbegoviç’in serbest bırakılması karşılığında salıverilmesi konusunda sağlanan anlaşmanın ardından Saraybosna’dan silahsız bir şekilde çekilmeleri gereken Karaciç’e bağlı kuvvetler, anlaşmaya uymayarak halka ve konvoyun güvenliğini sağlayan askerlerin üzerine ateş açtı. 3 Mayıs 1992’de Dobrovolyaçka Sokağı’nda Sırp konvoyunun çekilmesi sırasında çıkan silahlı çatışmalarda 8 Boşnak, 7 Sırp hayatını kaybetti.
Saraybosna Kantonu, 2 Mayıs'ı "Saraybosna Kantonu Günü" olarak kutlarken, Bosna Hersek'in 1992 yılındaki meşru siyasi yetkilileri ve devlet kurumları korunduğu için, bu gün bağımsız Bosna Hersek'in temellerinden biri olarak anılıyor.
İbrahim H. Aydoğan - Balkan News
